Het/De Naardermeer is het oudste Nederlandse natuurmonument.

Eigenaar is de Vereniging Natuurmonumenten.

Gemeente Gooise Meren, (Hilversum en Weesp).

Oorspronkelijke oppervlak ca 916 ha.
Uitbreiding met Hilversumse Bovenmeent (gemeente Hilversum) en weideggebied van de Nieuwe Keverdijkse Polder aan de westkant (gemeente Weesp), waarmee de totale oppervlakte is toegenomen tot 1151 ha.

Gelegen ten westen van Naarden en Bussum, ten noorwesten van de Hilversumse Meent, ten noorden van Ankeveen en de Ankeveense Plassen, ten oosten van Weesp (Nieuwe Keverdijkse Polder) en ten zuiden van de snelweg A1 en knooppunt Muiderberg, Muiderberg en het Naarderbos.
Het gebied wordt doorsneden door de spoorlijn Amsterdam - Hilversum - Amersfoort, een van de drukste spoorlijnen van Nederland.

Het Naardermeer is een natuurlijk meer en is niet, zoals de overige plassen in de regio, door vervening ontstaan.
Het stond in open verbinding met de Vecht, tot het meer werd afgedamd, in de 14e eeuw.
Er is nog wel een afwateringskanaal naar de Vecht (Muiden)

Tussen 1623 en 1629 is het drooggelegd, doch vrij spoedig daarna weer onder water gezet om Amsterdam te beschermen tegen oprukkende Spaanse troepen (80-jarige oorlog).

Aan het eind van de 19e eeuw werd opnieuw een poging gedaan het meer droog te leggen.
Dit mislukte: de toestroom van kwelwater vanuit het Gooi was zo groot dat er niet tegen te malen viel (qua kosten). Molen De Onrust aan het afwateringskanaal dateert uit deze periode.

Jonkheer J.W.H. Rutgers van Rozenburg, eigenaar van het Naardermeer, advocaat en waterstaatkundige en lid van Eerste en Tweede Kamer, deed in 1884 een nieuwe poging, nu met een stoomgemaal "De Machine". De bedoeling was om er landbouwgrond te maken. Vanwege de kwel werd ook deze poging in 1886 gestaakt.
In 1904 wilde de gemeente Amsterdam het Naardermeer dempen met huisvuil uit de stad.
Het eerste protest kwam van Jac.P. Thijsse in een column in het Algemeen Handelsblad op 16 november 1904, een dag nadat de plannen waren uitgelekt.
Velen kwamen hiertegen in opstand. Op 14 december 1904 stemde de gemeenteraad van Amsterdam met 20 tegen 18 tegen de aankoop van het Naardermeer, overigens niet op grond van bescherming van de natuur in het Naardermeer.
Een poging van de eigenaren om het Naardermeer te veilen in mei 1905 mislukte; er waren geen kopers.
De Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten werd opgericht (22 april 1905) in de Koningszaal van Artis door vertegenwoordigers van meerdere natuurbeschermingsorganisaties., mede ook o.a. Jac. P. Thijsse en Eli Heimans. Deze vereniging kocht op 3 september 1906 het Naardermeer van de familie Rutgers van Rozenburg voor f 150.000.-. Het geld werd bijeengebracht door het uitgeven van obligaties.
De opbrengst van jacht, visserij en rietkap stelde de Vereniging in staat de rente op de geldlening te betalen.

Het gebied is beperkt toegankelijk.

De dreigende verdroging van het Naardermeer (door afname van de hoeveelheid kwelwater uit het Gooi (drinkwaterwinning!) wordt bestreden door het inlaten van (gezuiverd) water uit het Gooimeer en verhoging van het waterpeil in de Hilversumse Bovenmeent, direct ten zuiden van het Naardermeer.
Ook de afdamming in 1986 van de Aalscholverkolonie, die sinds begin jaren '70 van de vorige eeuw aan de westkant in het Naardermeer is ontstaan, heeft bijgedragen aan een verbetering van de waterkwaliteit.

In 2005 (18 januari) ontving Natuurmonumenten het "European diploma of protected area" voor het beheer van het Naardermeer.
De prijs van de Raad van Europa werd uitgereikt door Josef Fischer, lid van de Raad.

Op 22 juni 2005 kreeg het Naardermeer de status van aardkundig monument in de provincie Noord-Holland.

In juni 2013 aangewezen als Natura-2000-gebied
Op 13 september jheeft de provincie Noord-Holland het inpassingsplan Schil Naardermeer vastgesteld. De aanpassing is nodig om een aaneengesloten natuurgebied te realiseren. In de zogenaamde �schil� rond het Naardermeer kan vervolgens stapsgewijs het waterpeil verhoogd worden, waardoor een nat rietlandschap ontstaat om de natuur in en rond het Naardermeer te herstellen en toekomstbestendig te maken.
De Schil bestaat uit (met de klok mee):

• Hilversumse Bovenmeent
• Nieuwe Keverdijkse Polder Zuid
• Nieuwe Keverdijkse Polder Noord
• Zuidpolder
• Keverdijkse Overveense Polder
• Voormeer
• Naardermeer Oost

Een rondje Naardermeer is een leuke en nuttige dagbesteding

Vogels in en rond het Naardermeer

Een groot aantal soorten broedt en of fourageert in en rond het Naardemeer.

• Aalscholvers
• Blauwborst
• Fitis
• Ganzen
• Kiekendief
• Lepelaars
• Purperreigers
• Rietzanger
• Zilverreigers
• Zwarte sterns

Het meer werd bedreigd door plannen de snelweg A6 door te trekken naar de A9.
De nieuwe weg zou dan vlak langs het Naardermeer komen te lopen.
Op 13 oktober 2006 besloot het kabinet af te zien van deze verbinding.

Bronnen:

• "Van vuilnisbelt tot natuurmonument", Marga Coesèl; KNNV Uitgeverij
• Natuurwijzer, de natuurgebieden van vereniging Natuurmonumenten; uitgave Ver. Natuurmonumenten
• Natuurgids Het Noordhollands Landschap; uitgave Stichting Het Noordhollands Landschap
• Natuurmonumenten in Nederland, red. A.Coops e.a. , uitgerij Luitingh
• Het begon met het Naardermeer, 100 jaar Natuurmonumenten, ISBN 90-5956-079-5