De stad Naarden is, nadat het oude Naarden door een bende Hoeken was verwoest, herbouwd in 1350.
Het nieuwe Naarden werd gebouwd op een smalle strook zand en klei in het moerassige gebied tussen Naardermeer en Zuiderzee.
Het kreeg een functie ter bescherming van Holland (Amsterdam).

In 1572 werd Naarden door de Spanjaarden ingenomen en werden de muren van de vesting gesloopt.
In 1576 trokken de Spanjaarden, na een aantal nederlagen, zich terug uit het gebied.

De huidige vesting is in de loop van enkele eeuwen tot stand gekomen vanaf 1673.

Vernieuwing van de vesting in de periode 1873-1879

Opheffing in 1926

Restauratie van de vestingwerken in de periode 1964 - 1986.

Sinds 15 januari 2016 in bezit van de Nationale Monumentenorganisatie
Restauratie en onderhoud: Stichting Monumenten Bezit (SMB)
In periode 2017-2018 restauratie van bastion Oud-Molen.

Onderdelen van de vesting Naarden

De stad is omgeven door een versterkte wal met 6 vijfhoekige uitbouwen, de bastions .
Bastions: (van noord, met de klok mee)

• Katten (N)
• Oranje (NO)
• Promers, met bomvrije kazerne (ZO)
• Turfpoort met Vestingmuseum (Z)
• Nieuw Molen (W)
• Oud Molen met Groot en Klein Arsenaal (NW)

De bases van de bastions zijn verbonden met een vestingwal: de courtines.

De hoofdgracht omringt de vesting.
In de hoofdgracht ligt midden tussen de bastions een ravelijn, 6 in totaal.

• Ravelijn Katten - Oranje
• Ravelijn Oranje - Promers
• Ravelijn Promers - Turfpoort
• Ravelijn Turfpoort - Nieuw Molen, met Monument WOII
• Ravelijn Nieuw Molen - Oud Molen
• Ravelijn Oud Molen - Katten

Om de hoofdgracht bevindt zich een smalle strook grond, met wal aan de buitenzijde: de enveloppe, met daarop aan de binnenzijde de Korte en Lange Bedekteweg, Admiraal Helfrichweg en Vestingpad.
Om de enveloppe tenslotte ligt de buitengracht.

Aanleg inundatiesluis 1787, met aan beide zijden een lunet. Lunetten vernield in 1813 door de Fransen

Het Offensief voor Naarden

Aangelegd in de periode 1867 - 1870.
De aanleg was noodzakelijk om de vesting op grotere afstamd te verdedigen, omdat het bereik van artillerie veel groter was geworden.
Dit Offensief bestaat uit de volgende verdedigingswerken:

• Werk I - Batterij aan de Koedijk, tussen Bussum en de Hilversumse Meent (Gijzenveen) - gereconstrueerd
• Werk II - batterij Vooruit Bussum aan de Struikheiweg in Bussum - verdwenen
• Werk III - Rechter Vleugelwerk aan de Brinklaan in Bussum - verdwenen
• Werk IV - Hoofdwerk aan de Dr. Abraham Kuyperlaan in Bussum
• Werk V - Batterij aan einde Huizerweg - verdwenen

Aan de west- en zeezijde werden aangelegd:

• Hamerfort en Ericafort, (vergroting en versterking van) batterijen aan weerszijden van de Karnemelksloot, 1868
• Fort Ronduit, ten noorden van de vesting (1873)

In de vesting zelf werden vanaf 1873-1879 22 bomvrije gebouwen opgericht, waarvan vier kazernes.
Vevanging Utrechtse Poort door nieuw en groter poortgebouw.
Wachthuis aan Vestingpad bij Oostdijk en Oostbeer.

Vestingwerken 20e eeuw

1902-1906 Twaalf betonnen schuilplaatsen aan de bedekte weg en Vestingpad 1914 Bij uitbreken WOI stelling met ondiepe gracht in Laegjeskamp voor zwaar geschut ("pannekoekefort") 1915 sloop van Amsterdamse poort. Aanleg Kaptitein G.A. Meijerweg met toegang tot de vesting naast de Utrechtse poort In 1918, in de Eerste Wereldoorlog, werd nog gestart met een verdedigingslinie buiten het Offensief tussen Hollandse Waterlinie en de Zuiderzee bij Huizen.
Alleen de betonnen schuilplaatsen op de Fransche Kamp zijn gerealiseerd.
Van voltooiïng werd verder afgezien i.v.m. de beëindiging WO I en op grond van nieuwe inzichten.

De vesting werd op 28 mei 1926 officieel opgeheven.

Unesco Werelderfgoed

In 2021 is de vesting als onderdeel van de Hollandse Waterlinie aangemerkt als Unesco Werelderfgoed.

Toegang tot de vesting vanuit

• het noordwesten (Amsterdam)
  • over de Amsterdamse Straatweg, via Ravelijn Nieuw Molen - Oud Molen en tussen de bastions Oud Molen en Nieuw Molen door een opening in de courtine
• het zuidwesten (Naarden ZW en Bussum)
  • over Burgemeester van Wettumweg en Prinses Beatrixbrug, via het Ravelijn Turfpoort - Nieuw Molen door een opening in de courtine tussen bastion Turfpoort en Nieuw Molen, sinds 1939.
    Ontwerp W.M. Dudok.
• het zuidoosten (Bussum - Amersfoort)
  • over Amersfoortse Straatweg en Kapitein Meijerweg, door een opening in de courtine tussen de bastions Promers en Oranje, langs (vroeger door) de Utrechtse Poort

Overzicht alle vestingwerken

Een overzicht van alle vestingwerken op kaart en met foto's op de website Gids voor de vestingwerken van Naarden van David Kips.
Ook beschikbaar als boek: ISBN 90 73316 10 3 (uitgave Stichting Vijverberg)