Erfgooiers

In de 10e eeuw werd Het Gooi, toen Nardinclant genoemd, eigendom van de abdij van Elten (Duitsland). Het was een deel van de erfenis van Graaf Wichman van Hamaland (ca 930 -973) dat hij schonk aan het door hem opgerichte nonnenklooster, waarvan hij zijn dochter Liutgard als abdis aanstelde.

Later kwamen de gemeenschappelijke gronden en pacht van de graaf van Holland en diens rechtsopvolgers. De Erfgooiers bleven slechts gebruiksrechten op deze gronden houden. Dat veranderde in de 19e eeuw.
In 1836 en in 1843 werden de gemeenschappelijke gronden verdeeld over de Erfgooiers en de Staat (Domeinen), waarbij de Erfgooiers gezamenlijk eigenaar werden van de hen toegewezen gronden (3678 ha).
Dit geschiedde onder leiding van notaris Albertus Perk.
Domeinen verkocht een groot deel van de gronden (1735 ha) aan particulieren.

Om de belangen van de boeren (scharende Erfgooiers) te bewaken werd bij wet in 1912 de vereniging Stad en Lande Gooiland opgericht ter bevordering van de landbouw. (in feite om te voorkomen dat de niet-scharende Erfgooiers, die in aantal de scharende leden overtroffen de grond zouden verkopen). In 1933 werd een deel van de gronden verkocht aan het Goois Natuurreservaat, opgericht in 1932 door de 6 Gooise gemeenten, de gemeente Amsterdam en de provincie Noord-Holland.
GNR kocht 1524 ha bos en heide aan van Stad en Lande voor 3 miljoen gulden. De 3562 Erfgooiers kregen ieder f 566,04.
Zij hielden nog 1542ha grond over, vooral weland

ErfgooierOorspronkelijk: volwassen mannen, woonachtig in het Gooi en in mannelijke lijn afstammend van een Gooise familie.
Later: Volwassen mannen in mannelijke lijn afstammend van iemand voorkomend op de in 1708 door de Staten van Holland vastgestelde lijst van 1088 erfgooiers, waarvan 464 scharend en 624 niet-scharend.
GemeenlandshuisHet door architect K.P.C. de Bazel ontworpen bestuurs- en administratiegebouw van de vereniging Stad en Lande.
In gebruikname: 1917
In 1968 afgebroken om plaats te maken voor het Mediapark.
Gemene grondenGemeenschappelijke weidegronden (Meenten)
MeentGemeenschappelijke weidegrond
Niet-scharendErfgooier zonder vee en zonder recht op gebruik gemeenschappelijke weiden.
SchaarHet aantal koeien dat men op de gemeenschappelijke weide mocht laten grazen
SchaarbriefReglementen waarin rechten en plichten Erfgooiers werden beschreven.
ook omvang van de schaar en de personen met recht op een schaar. Eerste (bekende) brief stamt uit 1404
ScharendErfgooier met vee en recht op gebruik gemeenschappelijke weiden.
Stad en Lande StichtingBeheerder van de archieven van de in 1971 opgeheven Vereniging
Op 10 september 1993 zijn de archieven overgedragen aan het Stadsarchief te Naarden.
Vereniging Stad en Lande van GooilandBij wet in 1912 opgerichte vereniging van erfgooiers met vee en recht op gebruik gemeenschappelijke weiden.
Opheffing in 1971
Oprichting Stichting Stad en Lande van Gooiland in 1971.Doel: Behoud en beheer van het erfgooiersarchief. Archieven worden bewaard in het Gemeentearchief Gooise Meren en Huizen.

Herrinnering aan de Erfgooiers

Bronnen
  • Geschiedenis van Gooiland, D.Th. Enklaar en A.C.J. de Vrankrijker
  • Nieuwste geschiedenis van Gooiland 1925-1975, dr A.C.J. de Vrankrijker;
  • Erfgooiers, Stad en Lande van Gooiland; ISBN 978-90-9032-380-0
  • Stichting Stad en Lande van Gooiland